Белорусская фантастика - на беларускай мове
Groden
- 111 книг

Ваша оценка
Ваша оценка
Заўжды з асаблівай асцярожнасцю чытаеш кнігі нашых дэбютантаў, а потым у водгуку карпатліва падбіраеш словы, бо замежныя аўтары наўрад ці прачытаюць твае пасты ў інстаграме ці тэлеграме, а вось на паведамленні абураных маладых беларускіх літаратараў мне ўжо даводзілася адказваць. Таму з водгуку ў водгук не стамлюся паўтараць, што не маю намер адбіць у пачаткоўцаў жаданне пісаць і тым больш не абражаю іх пісьменніцкія здольнасці. Я проста выказваю сваю чытацкую пазіцыю (абцяжараную філалагічнай адукацыяй) і ўважліва разбіраю прачытаныя творы. Аднолькава стаўлюся як да новых аўтараў, так і да ўжо вядомых, таму ніколі не спісваю адмоўныя якасці кнігі на тое, што аўтар малады, зялёны, ды яшчэ навучыцца. Калі напісана дрэнна, я скажу пра гэта і не буду апраўдваць пісьменніка “ну, гэта ж дэбютны твор”. У сусветнай літаратуры нямала прыкладаў, калі менавіта дэбютны твор рабіў пісьменніка зоркай літаратуры.
Такая доўгая прэлюдыя да водгуку на дэбютны раман Максіма Кутузава “Князь-ваўкалак”. З адзнакі 3/5 можна зразумець, што стаўленне ў мяне да твора нейтральнае. Я не магу назваць яго дрэнным ці няякасным, але і задавальнення ў працэсе чытання не атрымала (часткова гэта выклікана халатнай рэдактурай). Сярэднявечча, малады князь, уладар вялікай дзяржавы, які марыць пра яе росквіт. Але князь незвычайны, з адной асаблівасцю, якая выяўленая ў назве твора: здольнасць ператварацца ў ваўка. У такім выглядзе ён любіць паблукаць вечарам па ваколіцах свайго княства, паслухаць, што кажуць людзі, ці не плануецца якая змова супраць яго кіравання. Аповед у кнізе лінейны, падзеі адбываюцца паслядоўна. Калі спрошчана, то гэта гісторыя пра жыццё князя і княства, адносіны паміж дзяржавамі.
Што мы маем? Вызначэнне жанру як “прыгодніцка-гістарычны раман”. Што ёсць насамрэч? Усё апісанае адсутнічае. Гістарычны раман павінен апісваць дзеянні, якія разгортваюцца на фоне гістарычных падзей, адлюстроўваць асаблівасці пэўнай гістарычнай эпохі. Ён не абавязкова дакументальны, у гэтым жанры ёсць месца для мастацкага вымыслу, нароўні з сапраўднымі гістарычнымі асобамі могуць дзейнічаць выдуманыя персанажы, але мусіць быць гістарычны фон. Гэта калі “князь падперазаў свой кунтуш, з-пад якога выглядаў жупан”. А для гэтага аўтар павінен мець веды шырэйшыя за школьныя падручнікі. Напрыклад, у сучаснай літаратуры гістарычныя раманы піша Людміла Рублеўская, якая арыентуецца ў законах жанру. Няхай часам апісвае гістарычныя рэаліі вельмі падрабязна, нібы тлумачыць урок школьніку, але прынамсі яе раманы жывыя, у галаве лёгка малююцца вобразы, якія яна стварае ў творах.
Тут жа гістарычны перыяд паказаны вельмі схематычна, але беларускаму чытачу дастаткова пабачыць у кнізе слова “княства”, каб суаднесці апісаную ў творы дзяржаву з Вялікім княствам Літоўскім. І ўсё ж у кнізе мы не бачым ніякіх значных гістарычных падзей, якія б дазволілі дакладна правесці гэтае параўнанне. Таму тут проста нейкі ўмоўны князь нейкай умоўнай дзяржавы.
Слова “раман” таксама выглядае дастаткова ўмоўна. Кніга хутчэй чытаецца як накід, чарнавік, схема, адсутнічае маштабнасць рамана, пастаноўка важных жыццёвых праблем і глыбокае пранікненне ў розныя аспекты чалавечага жыцця. У рамане чытачы павінны бачыць развіццё галоўнага героя і персанажаў з яго асяроддзя. Тут жа больш-менш падрабязна апісаны толькі князь, глыбокі аналіз якога праведзены досыць невыразна. Адна з асноўных асаблівасцей рамана — паказ развіцця персанажаў, іх унутранага станаўлення. Князь-ваўкалак у канцы кнігі ўсё ж вырашыў, з якой жанчынай хоча бавіць час, вось і ўсё ўнутранае станаўленне.
Ды і з прыгодамі тут так сабе. Асабіста мне не сустракаліся сюжэтныя павароты, якія б прымусілі здранцвець у захапленні ці жаху і сутаргава перагортваць старонкі з думкамі “а што ж там далей”. Кніга чыталася роўна, фэйспалмаў не выклікала, але і не захапіла. Атрымалася вольная фантазія аўтара на тэму “если б я был султан...”. Прыдворныя баляванні, інтымныя адносіны з рознымі жанчынамі, часам з некалькімі адначасова і ўлада над велізарнай дзяржавай. А што яшчэ князю трэба?
Увогуле, усю кнігу выдатна апісвае слова “ўмоўны”. Умоўна гістарычная, дзе ўсе персанажы ўмоўныя, як схематычныя пазначэнні гульцоў, і футбольны трэнер рухае іх па дошцы перад гульнёй, калі тлумачыць тактыку. Але нават у футболе ёсць месца нечаканым паваротам і імправізацыі.
Ну і асобная непрыемная частка кнігі — халатная рэдактура. У кнізе вельмі шмат памылак. Не абдруковак па няўважлівасці, а менавіта памылак. Хочацца верыць, што рэдактар проста выпусціла гэта з-пад увагі, а не бярэцца за рэдактарскую працу з няведаннем элементарных школьных правіл.

Калі я быў маленькім і чытаў аповед пра тое, як уцекачы ад імператара Нерона апынуліся на прасторах нашай краіны, я ўяўляў сабе, як кельтскі народ нэўраў сустрэў іх. Паданні пра ваўкалакаў існуюць амаль на ўсёй прасторы Еўразіі: ад цюрскай ваўчыцы, якая нарадзіла гунаў і да раманскай ваўчыцы, якая ўскарміла Ромула ды Рэма. І ўлічваючы старажытную еднасць славян ды германцаў цалкам зразумела, што вобраз вервольфа ды ваўкалака адзіны на гэтай этнічнай прасторы. Таму калі я азнаёміўся з кнігай М. Кутузава “Князь-ваўкалак” я ўцяміў тую глыбіню культурнага пласту, які паўстае за ідэяй гэтай кнігі.
Першапачатковае ўражанне, што гэта кніга пра знакамітага князя-ваўкалака Усяслава Чарадзея, змяняецца ўпэўненасцю, што ваўкалакі былі на нашых землях як да яго, так і пасля яго. Аднак нейкую складанасць уяўляе сабой вызначэнне жанру гэтага твора. Бо выдавец пазначыў гэты твор як “прыгодніцка-гістарычны раман”. Але на маю думку гэта фэнтазі, якое выдае сябе за гістарычны раман. Зразумела, што калі мы сур’ёзна ставімся да ваўкалакаў, перавератняў, русалак ды іншых містычных істот, тады такі раман нельга назваць гістарычным. На мой погляд гэта ўсё ж такі фэнтазі, але ж фэнтазі максімальна набліжанае да гістарычнай рэальнасці. Такім чынам падыходзіць да аўтара гэтага твора з гістарычнымі меркамі немагчыма, з меркамі фэнтазі – неяк няёмка, бо на мой погляд, асноўная тэма гэтага твора – гэта адзінота ды адказнасць уладара перад сваім народам ды сумленнем. І ў гэтым сэнсе мяне ўразіла тое, што гэты твор напісаў малады хлопец, які не мае яшчэ дастатковага жыццёвага досведу. Але сапраўдны мастацкі талент тым і адрозніваецца ад звычайнага чалавека, што многія рэчы ён бачыць насуперак уласнаму вопыту ды асяроддзю.
Для мяне гэты твор з’яўляецца прыкладам таго, як аўтар закрануўшы нейкую тэму выходзіць на абагульненне ды новыя далягляды ў сваёй творчасці.
Хочацца пажадаць аўтару, па-першае, усё ж такі напісаць і выдаць працяг гэтага твора (таму што на мой погляд, ён відавочна няскончаны). І, па-другое, магчыма, паспрабаваць свае сілы ў жанры больш адпавядаючым рэалістычнай літаратуры.

Господи, наконец-то я дочитала сие творение!
Через эти несчастные 276 страниц с большими буквами я продиралась полтора месяца....
Так скучно и уныло мне не делали уже давно.
Громкая аннотация и красивая обложка (из-за которой я книгу и купила) обещают эдакое фольковое фентези, даже исторический роман. Ну и я, признаться, думала, что сейчас почитаю что-нибудь о знаменитом полоцком князе Всеславе Чародее.
А вот и ни разу.
Автор путается в эпохах, государства у него без названия, и даже имени главного героя мы не узнаем (лень было придумать?). Описание персонажей тоже очень ленивое. Особенно прекрасно описана любовь ГГ: "это была самая красивая девушка, которую вы только можете представить"... Да и собственно, весь текст написан лениво - это просто фантазии школьника на тему "вот если бы я был князь! да не простой, а оборотень!".
За всю книгу герой не развивается никак. Все решения за него принимают второстепенные персонажи, ходить в походы ему скучно, и вообще он больше за то, чтобы побухать до поросячьего визга, да баб позажимать. И еще порефлексировать на тему балов и турниров. Ну а что, это же самое княжеское дело - не решать государственные дела, а ныть по поводу, что не удается с кем-то переспать. Или ныть о том, что так хочется перекинуться в волка, но страшно. Найти повод поныть необходимо, в общем. Ну и пусть всё вокруг государя само складывается, а он будет Мери-Сью.
И идею тоже в текст добавлять не будем - и так сойдет.
Сама по себе тема очень годная, и при желании можно было бы написать что-то интересное. Но не здесь.
В этой книге из хорошего только обложка и бумага.
Максим Кутузов, если вы это читаете - пожалуйста, если вы решите писать что-то художественное, то хотя бы продумайте, что своим текстом хотите донести до читателя. А в этот раз мы лишь ознакомились с вашими сокровенными (или не очень) желаниями, вполне типичными для подростка.

Добра навучыцца чамусьці можна толькі тады, калі ўсведамляеш, навошта табе гэтая справа патрэбна.

Толькі ў падлеткавым узросце сам шукаеш прыгоды. А пасля ты, наадварот, хаваешся ад іх.

















